آداب و رسوم عروسی ایرانی
ازدواج بدون شک یکی از مهم ترین اتفاقات خانواده های ایرانی است. عروسی شامل انبوهی از گل‌های کاملاً چیده و دیزاین شده، نمایش‌های زیبای میوه و دسر، دکوراسیون مجلل، و یک استیج رقص همیشه مملو از جمعیت است. اما فراتر از زیاده‌روی‌هایی که عروسی‌های ایرانی اغلب به همراه دارند، سنت باستانی خواستگاری وجود دارد. در این مقاله می‌خواهیم به بررسی آداب و رسوم عروسی ایرانی بپردازیم و از آن بیشتر یاد بگیریم.
در قدیم رسم بر ایرانیان این بود که در آن مرد (خواستگار) و خانواده اش به جستجوی عروس های احتمالی می پرداختند که از خانواده های مشابه در جامعه بودند. پس از یافتن زنان واجد شرایط، خانواده ها قرار بود ملاقات کنند و تصمیم بگیرند که آیا نامزدی قدم بعدی است یا خیر. در ایران مدرن، زن و مرد می‌توانند آزادانه‌تر با دختر مورد نظر خود قرار خواستگاری بگذارند. در خواستگاری از عروس همیشه عناصری حفظ می شود که به آنچه در هسته خواستگاری است احترام می گذارد: احترام به خانواده.
درهمین رابطه ببینید : لباس خواستگاری
در یک عروسی ایرانی چه مواردی بعنوان آداب و رسوم وجود دارد؟
با تالارکده همراه باشید تا با هم با برخی از محبوب ترین سنت های عروسی ایرانی آشنا شوید.
قدم به قدم با آداب و رسوم ازدواج و عروسی در ایران
بیاید برای آسان‌تر شدن کار با هم فدم به قدم جلو بریم و بفهمیم در هر مرحله باید چه کنیم! شما چه آداب و رسومی رو به موارد زیر می‌خواهید اضافه کنید؟
مهریه
مهریه هدیه ای است که داماد به عروس وعده می دهد. معمولاً معادل سکه های طلا است. اعداد ممکن است به هزاران هم برسد و در حال حاضر بحث‌های زیادی در مورد اینکه چقدر باید در ایران باشد وجود دارد. مهریه حق دختر است که هر وقت خواست از او خواسته شود. در عقدنامه نوشته شده و اگر عروس از طریق دادگاه درخواست خود را اعلام کند، داماد شرعاً بدهکار خواهد بود.
موافقید که هیچکس واقعا مهریه اش را نمی گیرد مگر اینکه طلاق بگیرد؟ اصلا چرا شوهرت را در چنین بدهی بزرگی قرار می دهی؟!
متأسفانه امروزه مهریه بیشتر اهرمی دخترانه است که در فرآیند طلاق مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجایی که قانون ازدواج در ایران برای زن و مرد حقوق مساوی قائل نشده است، زنان از مهریه خود برای اجبار شریک زندگی خود به طلاق یا به عهده گرفتن حضانت فرزندان خود استفاده می کنند.
تعداد سکه هایی که برای مهریه تعیین می کنید به زوج و خانواده آنها بستگی دارد. معمولاً عدد معنای خاصی دارد. ممکن است سال تولد عروس باشد یا اهمیت مذهبی داشته باشد.
امضای عقد نامه در دفتر ازدواج
در عروسی‌های ایرانی، امضای عقد ازدواج یک مراسم مهم است که توسط عاقد انجام می‌شود. این مراسم با تشریفات خاصی صورت می‌گیرد و یک مجلس با حضور دوستان نزدیک و اعضای خانواده است. این افتخار محسوب می شود که شاهد امضای عقد از سوی زوج باشیم که معمولا بزرگترهای عروس و داماد این وظیفه را برعهده می‌گیرند.
در این قرارداد وظایف و مسئولیت های داماد در قبال عروس و همچنین حقوق و حمایت های عروس در صورت طلاق مشخص می شود. امضای عقد فقط به امضای عروس، داماد، عاقد و دو شاهد نیاز دارد.
سفره عقد
عقد قسمتی از مراسم عروسی است که در آن عروس و داماد در مقابل یک سفره (یا میز) پر از وسایلی می نشینند که در پشت خود هر کدام از آنها معانی دارند. سفره عقد نشان دهنده پیوند نمادین عروس و داماد است. در سفره عقد مجموعه ای پیچیده از اقلامیکه نشان دهنده سفر مشترک زندگی و ازدواجی است که زوج در شرف آغاز آن هستند؛ وجود دارد. برخی از عناصری که در سفره پیدا خواهید کرد عبارتند از آینه ای که نشان دهنده ابدیت است، دو شمعدان که نشان دهنده نور، آجیل و تخم مرغ برای باروری و سکه برای ثروت و رفاه است.
اسفند یا اسپند دود کردن
اسفند (یا اسپند) ترکیبی از ادویه ها و گیاهان است که نمادی از عدم استقبال از انرژی منفی است. سوزاندن اسفند بخش مهمی از آداب و رسوم ایرانی است که قصد دارد «چشم بد» را از ایجاد هر گونه آسیب باز دارد، به ویژه زمانی که فرد در آستانه آغاز یک سفر یا نقطه عطف جدید است. در عروسی ایرانی، اسفند را می سوزانند، درست زمانی که عروس از راهرو راه می رود و وارد می‌شود.
سپردن عروس به داماد
بعد از اینکه عروس و داماد وارد شدند. در این زمان است که داماد با عروس و والدینش ملاقات می کند. داماد با در آغوش گرفتن و بوسیدن والدین عروس به آنها ادای احترام می کند و پدر عروس دست عروس را در دست داماد می گذارد. این نمادی است که پدر دخترش را به داماد می‌سپارد. والدین عروس وسط راهرو را ترک می کنند که عروس و داماد آخرین لحظات خود را قبل از رفتن به سفره عقد با هم می گذرانند.
بله گفتن عروس در کنار سفره عقد
ابتدا عاقد از داماد بله می خواهد و او به سرعت تعهد می دهد. بعد، عاقد از عروس رضایت می خواهد. رسم بر این است که قبل از پاسخ دادن عروس سه بار از او بله می خواهند، این به معنای تلاش داماد برای جلب محبت همسرش است و در این بین هدیه یا زیرلفظی می‌دهد. جمعیت با فریادهایی بیا می‌کنند که چرا عروس هنوز بله نمی‌دهد، مثلاً عروس رفته گل بچینه! یا عروس رفته گلاب بیاره. آیین بله گفتن باعث ایجاد هیجان و انتظار در مخاطب می شود تا اینکه در آخرین لحظه عروس با گفتن «بله» موافقت می دهد.
فرو بردن انگشتان در عسل
در عروسی های ایرانی یک کاسه عسل روی سفره عقد می گذارند که نشان دهنده شیرینی زوجین است. پس از رضایت زن و شوهر و ازدواج رسمی، رسم است که داماد ظرف عسل را در دست بگیرد، و هر کدام یک انگشت را داخل آن فرو کرده و به یکدیگر می دهند. این نمادی از این ایده است که زن و شوهر وقتی زندگی خود را به عنوان یک زوج شروع می کنند، به یکدیگر شیرینی می دهند.
پرتاب گلبرگ گل
عروسی های ایرانی سنتی به نام گل بارون دارند که به معنی گل باریدن است. این معمولاً در پایان پذیرایی رخ می دهد.
عروس و داماد در وسط میدان رقص ایستاده اند و مهمانانشان دور آنها حلقه زده اند و در حالی که می رقصند و می بوسند، گلبرگ های گل را روی آنها پرتاب می کنند. عکس های زیبا به کنار، گل بارون نشان دهنده آرزوهای زیبا برای عروس و داماد است که شب به پایان می رسد و آنها زندگی مشترک خود را آغاز می کنند.
آداب و رسوم عروسی در نقاط مختلف ایران
ایران سرزمین شگفتی هاست و این در مورد سنت های عروسی نیز صادق است. در نقاط مختلف ایران، تشریفات عروسی می تواند بسیار متفاوت و حتی رنگارنگ تر و پرماجرا باشد. بیایید برخی از سنت های عروسی ایرانیان در مناطق مختلف را بررسی کنیم.
مازندران
علاوه بر سنت های متداول ذکر شده از جمله خواستگاری، بله برون و عقد و عروسی، سنت خاصی نیز در شمال ایران جریان دارد. مثلاً زنی که به آن «خورگیر» می گویند برای دعوت مردم به عروسی فرستاده می شود. یکی دیگر از سنت های جالب در مازندران «خرج بر» است. یک روز قبل از مراسم، داماد باید گوشت، برنج، روغن و چیزهای دیگر را با الاغ و گوسفند همراه با موسیقی سنتی به خانه جدید بفرستد.
در همان شب «حنابندان» به طور جداگانه برای داماد و عروس برگزار می شود. دوستان نزدیک و خانواده دور هم جمع می شوند، می رقصند و اوقات خوبی را سپری می کنند. دست دختر و پسر حنا می‌گذارند. آنها معتقدند حنا از بهشت است و باعث شادی در زندگی آنها می شود، بنابراین برای زندگی پر از شادی و نشاط، مقداری حنا در دستان خود می گذارند.
مردم در شب عروسی هدایای خود را در سینی های بزرگ می گذارند که بیشتر پول و لوازم خانه است. سینی ها را روی سر می گذارند و در حالی که آواز می خوانند و می رقصند از خانه عبور می کنند. وقتی عروس به در خانه جدیدش می‌رسد، پدرشوهرش باید یک سکه طلا به نام «پا ناز» به او بدهد که هدیه خوشامدگویی به همسر پسرش است.
لرستان
لرستان سنت های مختلفی از خواستگاری و نامزدی گرفته تا خود عروسی دارد. از آنجایی که اقوام مختلفی در این استان وجود دارند، سنت ها کمی متفاوت است. یکی از رسومی که در بین ایرانیان بسیار رایج بود، شیربها بود. شیربها پولی است که داماد به خانواده عروس به عنوان تشکر از بزرگ کردن دختر پرداخت می کند. امروزه چندان مرسوم نیست، اما برخی از مناطق از جمله لرستان همچنان شیربها را دریافت می کنند که برای خرید لباس و آبادی خانه استفاده می شود.
سنت جالب دیگر «سرکله» است. در این سنت، خانواده داماد برای دختران و زنان خانواده لباس می‌خرند و بعد از عروسی به آنها هدیه می‌دهند.
مراسم عروسی در هر نقطه از لرستان رنگارنگ و پر از شادی است. هر کس لباس محلی خود را می پوشد و به شیوه خاص خود می رقصد. با این حال، هیچ دی جی و آهنگ خاصی وجود ندارد. تمام موسیقی هایی که می توانید بشنوید عبارتند از دیهول (مشابه درام) و کورنا (مشابه ساکسیفون) که هر دو آلات موسیقی معروف ایرانی هستند. آنها به شکلی هارمونیک می رقصند و تکه های پارچه رنگارنگ خود را در هوا تکان می دهند و لبخند بزرگی بر لب دارند. در برخی از اقوام این نوع رقص به نام توشمال معروف است.
کردستان
یکی دیگر از مکان های جالبی که برای برگزاری مراسم عروسی سنت های خاص خود را دارد کردستان است. جالب ترین نکته در مورد این منطقه این است که عروسی در کردستان 7 روز طول می کشد! دو روز زنان محله به خانه داماد می روند تا در پخت نان به آنها کمک کنند. سپس خانواده داماد یک زن و یک دختر را به خانه عروس می فرستند. برای خانواده عروس غذا می پزند و به دست عروس حنا می گذارند.
همچنین همان شخص باید لباس هایی را که خانواده داماد برای خانواده عروس خریده اند، بیاورد. آنها باید چند روز آنجا بمانند تا مطمئن شوند که همه چیز برای عروسی آماده است. هفت روز شاد، همه تمام تلاش خود را می کنند تا عروسی را ترتیب دهند، برقصند و برای یک شب فوق العاده روز شماری کنند.
جنوب ایران
عروسی 7 روزه دیگر که الان به 3 روز کاهش یافته است اما هنوز چیزی از زیبایی آن کم نکرده است. مراسم عروسی در شهرهایی مانند قشم از زمان ناهار شروع می شود. اقوام نزدیک برای صرف ناهار در خانه عروس جمع می شوند. سپس اتاق داماد و عروس را آماده می کنند. آنها چند روزی را در خانه عروس می گذرانند سپس به خانه خود باز می گردند. در تمام این مدت هیچ کس اجازه دیدن عروس را ندارد! جالب نیست؟
وقتی آفتاب غروب می‌کند، مهمان‌ها از راه می‌رسند، داماد و دو مرد دیگر خانواده باید دست‌های همدیگر را بگیرند و در حالی که مشغول رقص و آواز خواندن هستند، به سمت خانه عروس بروند. حالا نوبت عروس است او و دو زن دیگر شروع به خواندن آهنگ خاصی می کنند و در اتاق می رقصند. عروس اجازه ندارد صورت خود را به دیگران نشان دهد، فقط وقتی مهمان رفتند می تواند تور را از روی صورتش جدا کند. سپس به مدت هفت روز می توانی صدای کوله بارهای ایرانی و زنانی که با هم می خوانند بشنوی.
در سراسر ایران، بسیاری از سنت های غیرقابل تصور را خواهید دید که همگی دلیلی دارند. نکته مشترک بین همه عروسی ها، لباس های رنگارنگ و دنبال شادی و روش زیبای رقص آنهاست. امیدواریم فرصتی برای تجربه یکی از این عروسی های سنتی داشته باشید و بخشی از شادی مراسم عروسی آنها شوید.
خرید عروسی
خرید عروسی یکی از چیزهایی است که تمام خانواده‌ها را درگیر خود می‌کند. در ادامه می‌خواهیم با هم خریدهای عروسی را لیست کنیم و با هم یکی یکی نام ببریم:
چمدان عروس:
- پیراهن
- مانتو
- شلوار
- روسری
- کیف و کفش
- شال
- عطر
- دو قواره پارچه
- لباس زیر
- لباس خواب
- لباس خانگی
- لباس مهمانی: شومیز، شلوار، صندل خانگی
- چادر نماز
- چادر مشکی
- دمپایی
- جوراب
- ست حوله
- کیف پول
- ست برس
- لیف
- شامپو
- نرم کننده
- صابون
- ژیلت
- سشوار
- چادر نماز و سجاده
- اتو مو
- بابلیس مو
- ادکلن
- لباس حنابندان و پاتختی
- لوازم آرایش
چمدان داماد:
- کت و شلوار
- پیراهن و کراوات
- کفش
- ست کمربند و کیف
- لباس زیر
- ست افتر شیو
- کیف اصلاح و متعلقات
- ست برس
- ست حوله
- ست ناخنگیر
- ادکلن
- جا نماز
- ژل مو
- تافت
- مام
- لباس راحتی
- جوراب
- پیراهن و شوار تک
سایر خریدهای عروسی:
- طلای عروس
- چمدان
- ساعت ست
- کارت عروسی
- گوسفند قربانی
- کیک و شیرینی
کاربران عزیز تالارکده همانطور که قبلا گفته شده است هیچ کدام از این خریدها قبل از عروسی واجب نیست و می‌توانید بعد از آن هم بخرید اما در بالا لیستی بر اساس عرف و رسم و رسوم جامعه برای شما آماده شده است و شما می‌توانید بر اساس نیاز خود آن را کم یا زیاد کنید.
لیست خرید مراسم عقد
برای خرید عقد مهم‌ترین چیز تفاهم بین خانواده‌ها و عروس داماد است و باید با هم به تفاهم برسند که چه مواردی در این خرید نیاز دارند و باید تهیه کنند.
خرید داماد برای عروس:
- قرآن
- حلقه
- ساعت ست
- لباس برای عقد عروس
- آینه شمعدان
- لوازم آرایشی بهداشتی عروس خانم
- یک قواره پارچه
- ادکلن
- کیف و کفش
- چادر رنگی و مشکی
- چمدان ست
- حوله حمام
خرید عروس برای داماد:
- کت شلوار مراسم عقد
- ست کیف، کمربند و کفش
- پیراهن دامادی
- حلقه
- ساعت
- لوازم بهداشتی (کیف اصلاح، ست برس و …)
- حوله حمام
- چمدان
وظایف خانواده داماد و عروس برای برگزاری عروسی
متأسفانه این روزها عروس و دامادها مدام می گویند که دست تنها هستند و کسی نیست که آنها را کمک کنند اما خوب از ما می‌شنوید بهتر است که او را کمک کنند چون خانواده داماد و عروس برای برگزاری مراسم عروسی نیز وظایفی دارند که در ادامه این موارد را با هم نام می‌بریم:
برای شروع اولین وظیفه خانواده داماد و عروس برای برگزاری مراسم عروسی همراهی است که باعث قوت قلب عروس و داماد می‌شود. دومین وظیفه، تأمین و تحویل میوه که معمولاً بر عهده پدر داماد یا برادر داماد است. آماده سازی ماشین عروس، جابجایی عروس به آرایشگاه، شیرینی و کیک عروسی، خوش آمد گویی به مهمانان و کنترل نظم مراسم از دیگر وظایف خانواده عروس و داماد در عروسی است.
بعضی کارها در پیش از مراسم عروسی نیز است که بهتر است والدین عروس و داماد بر عهده بگیرند مثل کمک برای تهیه لیست مهمانان، کمک به عروس و داماد برای پوشش هزینه‌ها، جمع آوری لوازم مورد نیاز و اضطراری برای روز عروسی، مدیریت مهمانان قبل از رسیدن به جشن، مدیریت عکس‌ها در عروسی، دریافت هدیه از مهمانان، مدیریت تأمین کنندگان جشن و…
در کل بهتر است قبل از برنامه ریزی برای مراسم عروسی با خانواده‌ها در خصوص تقسیم وظایف و روند مراسم عروسی صحبت کرده و به جمع بندی رسیده باشید.
امیدواریم این مقاله از تالارکده برای شما مفید بوده باشد و شما با آیین و آداب و رسوم عروسی ایرانی بیشتر از قبل آشنا شده باشید.
