واژه «یلدا» به معنای زایش و تولد است. ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند. شب یلدا یکی از پرخاطره ترین و زیباترین شب‌ها برای عروس و دامادهایی است که در دوران نامزدی خود به سر می برند. بنا بر رسوم ما ایرانی ها خانواده داماد در شب یلدا به منزل خانواده تازه عروس می روند و برای عروس کادویی به نام شب چله ای می برند. خانواده عروس نیز خودشان را برای پذیرایی از خانواده تازه داماد آماده می‌کنند. گاهی اوقات خانواده های نزدیک نیز آنها را همراهی کرده و همگی با هم طولانی ترین شب سال را جشن می گیرند.
یکی از رسومی که در قدیم در ایران وجود داشته این است که خانواده داماد در این شب همراه با طبق ها یا خوانچه های پیش کشی از خوراکی های تزئین شده مخصوص این شب راهی خانه عروس می شدند. میوه‌هایی مانند انار، خرمالو و هندوانه به همراه انواع تنقلات و آجیل و شیرینی که به زیبایی تزئین شده است روی طبق ها قرار گرفته و روی آنها با پارچه ها و روبان های رنگارنگ تزئین می شدند و هدیه های عروس نیز بر رویشان قرار می گرفت. البته خوراکی هایی که در این شب مصرف می شد، ارتباط مستقیمی با جغرافیای محلی که آئین شب یلدا در آن برگزار می شد، داشت و هر شهر و منطقه بنا بر میوه های که در آن فصل در آن منطقه موجود بود، جشن می گرفت.
این رسم هنوز هم تا حدودی در ایران اجرا می شود و طرفداران خاص خود را دارد البته بسیاری از خانواده ها هم به جای طبق یا خوانچه از سبدهای حصیری، سینی های کار شده یا جعبه های کادویی استفاده می کنند.
بردن کادو، میوه و شیرینی توسط خانواده داماد باعث نمی شود که خانواده عروس از خرید میوه های مرسوم این شب و نیز آجیل، شیرینی و تنقلات و گاهی تهیه شام غافل شوند.
معمولا سفره شب یلدا را مادر و دختر تازه عروس آماده و تزئین کرده و علاوه بر قرار دادن خوراکی های مختلف در آن، با تزئینات زیبا و قراردادن گل و دستمال و اشیا تزئینی زیبا جلوه خاصی به آن می بخشند. زیبایی سفره شب یلدا و تزئینات آن نشان دهنده ذوق و سلیقه عروس خانم است بنابراین عروس خانم برای هر چه بهتر جلوه کردن آن نباید از هیچ کاری مذایقه کند.
اما آنچه که در سفره آرائی شب یلدا از اهمیت برخوردار است، تزئین هنداونه و انار در این سفره است. معمولا در همه خانواده ها رسم است که علاوه بر گذاشتن یک ظرف پر و تزئین شده انار، انارها را نیز دانه کرده و در ظرف های زیبا در اطراف سفره قرار می دهند تا مهمانان با افزودن نمک و گلپر به آن، به راحتی از آن تناول کنند.
حکاکی هندوانه، لبو و میوه های رایج فصل پاییز مانند پرتقال، کیوی، سیب و… نیز یکی از مواردی است که به هر چه زیباتر شدن سفره شب یلدا کمک می کند و امروزه بسیار متداول شده است.
امروزه برای تزئین سفره شب یلدا المان های زیبای زیادی مانند انارها و هندوانه های گوناگون، مرغ‌های آمین و چیزهای دیگر در بازار می توان یافت که برای تزیین سفره و دیگر نقاط خانه می توان از آنها استفاده کرد. شمع‌ها هم گزینه‌ی بسیار مناسبی برای تزیین سفره شب یلدا هستند. میتوان شمع‌هایی را به شکل شاخه‌های گل، هندوانه، انار و چیزهای دیگر تهیه کرد و در گوشه و کنار سفره جای داد. تزئین سفره شب یلدا تا حدی شبیه سفره عقد عروس و سفره هفت سین است. در رابطه با این موضوع بخوانید:هرآنچه که باید در مورد سفره عقد و چیدمان آن بدانید
معمولا غذای اصلی شب یلدا، خورشت فسنجان است. اما در این شب، سفره شام همراه با غذایی سنتی یا ماهی پلو یا کوکو سبزی نیز مرسوم است. البته هر منطقه بنا به فرهنگ خود، خوراکی هایی را به آن می افزاید.
آجیل و تنقلات شب یلدا شامل دانه هایی چون گندم و نخود برشته، تخمه هندوانه و کدو، بادام، پسته، فندق، کشمش، انجیر و توت خشک است که در شب یلدا می بایست و می باید بر سر سفره باشد.
هدایای شب یلدا برای عروس خانم می تواند شامل تکه ای طلا مثل دستبند یا النگو، دسته گل، لباس زمستانی، پالتو یا کفش زمستانی، پارچه، دیوان حافظ، کله قند تزئین شده، نقل و شیرینی و پشمک تزیین شده و یا گاهی هدیه نقدی به همراه شیرینی و هندوانه تزیین شده و سبدی از میوه های رنگارنگ و تزیین شده و مقداری آجیل و شکلات باشد. اما مهم‌ترین نکته در رابطه با هدیه شب یلدا عروس صرف نظر از نوع هدیه یا هدایا، تزیین زیبا و چشم نواز آنها است.
میوه‌آرایی یکی از المان‌های تزیین هدیه و وسایل شب یلدای عروس است که جلوه‌ای باشکوه و زیبا به این مراسم می‌بخشد. حکاکی هندوانه، کدو حلوایی، لبو و تزئینات انار و… امروزه بسیار متداول است که آنها را یا خود خانواده های خوش ذوق و هنرمند انجام می دهند و یا تزیین هدایای عروس را با پرداخت مبلغ نسبتاً زیادی و دادن ایده مورد نظر، به افراد باتجربه ای مانند افرادی که کار طراحی و تزیین سفره عقد در تالارهای عروسی و گل آرایی مجالس و باغ تالارها را انجام می‌دهند، می‌سپارند.
برای تزئین هدایا نیز خانواده‌ها معمولاً مقداری روبان، تورهای رنگی و سایر ابزار تزیینی خریداری نموده و هدایا را تزئین می‌کنند. برای تزئین هدایای شب یلدا عروس اغلب اوقات از وسایل تزئینی قرمز رنگ استفاده می‌شود تا در کنار قرمزی انار و هندوانه، ترکیب رنگی زیبایی ایجاد شود. در کنار آن می توان از رنگهای مکمل قرمز یا رنگهای دیگر هندوانه مانند سفید و سبز نیز استفاده کرد.
اولین شب یلدا برای تازه عروس و تازه داماد یکی از به یاد ماندنی ترین شبهای زندگی شان است. چه خوب است که این جشن و این شب خاطره انگیز در ذهن باقی مهمانان نیز بماند. خانواده ی عروس می‌توانند با تهیه کردن گیفت ها یا هدیه های کوچک و تقدیم آنها به مهمانان دیگر، این شب را به یاد ماندنی تر کنند. اگر هدیه ها کار دست عروس باشد که بسیار ماندنی تر خواهد شد و ذوق و سلیقه عروس خانم را نشان خواهد داد. به عنوان مثال می توان از هدیه های کوچک نمدی یا اوریگامی بعنوان یادبود شب یلدا استفاده کرد و یا اینکه از کاغذهای رنگی کارت پستال هایی به یاد ماندنی ساخت.
در رابطه با این موضوع بخوانید:انواع مدل های گیفت عروسی و نکات مهم در مورد آنها
