شروط ضمن عقد

یکی از مهم‌ترین مواردی که در ازدواج رسمی مطرح است، شروط ضمن عقد است که ممکن است بسیاری از دختران و پسران در آستانه ازدواج با آن آشنایی کامل نداشته باشند، درحالیکه دانستن این شروط می‌تواند به شما کمک کند تا با حق و حقوق خود در ازدواج شرعی و قانونی آشنا شده و بتوانید تصمیم درست‌تری بگیرید.

همانطور که می‌دانید جدای از مسائل عاطفی، عشق، محبت، همراهی و همدلی، ازدواج نوعی توافق و قرارداد قانونی است و هر جا که بحث قانون در میان باشد، تکالیف و حقوقی برای طرفین قرارداد تعیین می‌شود و هر دو زوج می‌توانند در حین عقد قرارداد ازدواج شرایط خود را مطرح کرده تا در عقدنامه ذکر شود. لازم به ذکر است پایبندی هر یک از شروطی که در عقدنامه ذکر می‌شود، بر زوج و زوجه ملزم می‌گردد، لذا بهتر است پیش از تعیین شروط ضمن عقد کاملاً در این‌باره فکر کرده و با متخصصین حوزه خانواده مشورت نمائید.

در این مقاله با شروط ضمن عقد آشنا خواهید شد.

شروط ضمن عقد چیست؟

زمانی که بین زوجین قرارداد عقد برقرار می‌شود، فارغ از تعهدات کلی ازدواج، هر دوطرف می‌توانند شرایطی را تعیین کرده و به عقدنامه اضافه کنند و به‌این‌ترتیب اجرای آن برای هر دو طرف ضروری می‌شود. به این شروط، شروط ضمن عقد گفته می‌شود. البته لازم به ذکر است که صحیح بودن این شروط بستگی به مطابقت آن با اصل قرارداد ازدواج دارد.

از آنجایی‌که بعد از ازدواج، زن برای انجام برخی از کارها به اجازه همسرش نیاز دارد، ممکن است در آینده با مشکلاتی مواجه شود. لذا برای پیشگیری از بروز مشکلات احتمالی، زن می‌تواند در عقدنامه برخی از شروط ضمن عقد را درج نماید. با درج این شروط در عقدنامه و موافقت مرد با آنها، در طول زندگی مرد نمی‌تواند با آنها مخالفت کند.
همانطور که می‌دانید عقدنامه یک سند حقوقی است، بنابراین نحوه تنظیم متن آن بسیار حائز اهمیت است، زیرا هر کلمه می‌تواند مفهوم و حوزه اجرای شروط را تغییر دهد یا حتی اجرای آنها را لغو نماید.

ویژگی‌های ضمن عقد

شروط ضمن عقد یک قرارداد می‌باشد که طرفین توافقی در ضمن آن قرارداد با یکدیگر می‌کنند، اما شروط ضمن عقد تابع عقد اصلی می‌باشد و از آن تبعیت می‌کند که تبعیت شروط ضمن عقد از عقد اصلی نتایج زیر را به دنبال دارد:

1. در صورت اثبات باطلیت عقد اصلی شروط ضمن عقد هم باطل و بلااثر خواهد بود.
2. در صورت عدم اینکه قانون‌گذار به طور خاص تصریح کرده باشد که در صورت باطل بودن شروط ضمن عقد، عقد اصلی هم باطل می‌شود، باطل بودن شروط ضمن عقد، تأثیری بر صحت عقد اصلی نمی‌گذارد، این بدین معنی است که اگر به عللی شروط ضمن عقد اصلی باطل می‌گردد.

دسته‌بندی شروط ضمن عقد ازدواج:

1. شروط از پیش تعیین‌شده در عقدنامه‌
2. شروط قابل اضافه به شروط از پیش تعیین‌شده (شروط ضمن عقد)

شروط ضمن عقد مازاد به دو دسته مجزا تقسیم می‌شوند:

1. شروط ضمن عقد ازدواج:

اگر زن تقاضای طلاق نکند و تقاضای طلاق از سوی مرد و به‌دلیل عدم اجرای وظایف همسرداری ازسوی زن یا مشکلات اخلاقی او نباشد، مرد موظف است تا نصف دارایی موجود را که در زندگی مشترک بعد از عقد به‌دست‌آورده و یا معادل آن را به زن انتقال دهد. البته در اجرای این شرط نظر دادگاه باید اعمال شود.

2. شروط ضمن عقد نکاح:

در این شروط مرد به زن وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر می‌دهد که در صورت بروز هر یک از موارد زیر، با مراجعه به دادگاه و گرفتن مجوز دادگاه، نوع طلاق خود را انتخاب نموده و سپس مطلقه شود. به‌علاوه زن وکالت بلاعزل با حق توکیل غیر دارد تا در صورت تصمیم به بخشش مهریه، این بخشش را از طرف مرد بپذیرد.

این شروط در ادامه ذکر شده است:

• عدم پرداخت نفقه و سایر حقوق واجب زن توسط شوهر به مدت 6 ماه و عدم وجود امکان اجبار او به انجام این وظایف.
• اخلاق و رفتار نامناسب مرد به‌طوری که زن قادر به ادامه زندگی مشترک نباشد.
• ابتلای مرد به بیماری‌های صعب العلاج به‌طوری‌که ادامه زندگی زناشویی سلامت زن را به‌خطر بیاندازد.
• جنون مرد در مواردی که فسخ قرارداد نکاح به‌طورشرعی امکان‌پذیر نباشد.
• اشتغال مرد به کاری که طبق تشخیص دادگاه، با مصلحت خانوادگی و حیثیت زن منافات دارد.
• هرگونه اعتیاد به مواد مخدر مضرکه بنا به نظر دادگاه منجر به آسیب زندگی خانوادگی شده و ادامه زندگی مشترک برای زن را دشوار می‌کند.
• ترک زندگی مشترک از سوی مرد بدون وجود دلیل موجه و یا غیبت به مدت 6 ماه بدون اجازه دادگاه.
• ارتکاب به جرم از سوی مرد و اجرای هرگونه مجازات اعم از حد و تعزیر که با حیثیت خانوادگی و شئونات زن مغایرت داشته باشد. تشخیص این که مجازات مغایر با حیثیت خانوادگی زن است، با توجه به شرایط او و سایر موازین برعهده دادگاه است.‌
• عدم بچه‌دار شدن زن از مرد بعد از گذشت 5 سال، به‌دلیل عقیم بودن مرد یا ابتلای او به سایر بیماری‌های جسمی.
• مفقودالاثر شدن مرد و پیدا نشدن او پس از گذشت 6 ماه
• ازدواج مجدد مرد بدون کسب رضایت همسر اول

مهم‌ترین شروط ضمن عقد عبارت‌اند از:

1. حق طلاق:

مرد به زن وکالت بلاعزل می‌دهد تا در هر زمان و تحت هر شرایطی از طرف مرد چه با دریافت و چه با بخشش مهریه اقدام به طلاق (اعم از بائن و رجعی و خلع یا مبارات) نماید.

لازم‌به‌ذکر است که تحت هر شرایطی حق طلاق از حقوق مرد است و به‌هیچ عنوان نمی‌توان این حق را از او سلب و به دیگری اعطا کرد. بنابراین بهتر است در چنین مواردی از عبارت “دادن وکالت طلاق به زن” به جای “دادن حق طلاق به زن” استفاده کرد.

2. حق تحصیل:

درصورت اعطای این حق از جانب مرد به زن، زن اختیار تام دارد که تحصیلات خود را در هر مقطعی و در هر مکانی ادامه دهد.

3. حق اشتغال:

درصورت اعطای این حق از جانب مرد به زن، زن اختیار تام دارد که در هر مکانی و به هر شغلی که مایل است، بپردازد.

4. حق خروج از کشور:

زن از سمت مرد وکالت بلاعزل دارد که بدون نیاز به اجازه شفاهی یا کتبی همسرش، کشور را ترک کند. مدت زمان خروج از کشور، مقصد و شرایط سفر با صلاحدید زن تعیین می‌شود.

5. حق حضانت فرزندان بعد از جدایی:

در صورت توافق مرد و زن، در صورت جدایی اولویت حضانت فرزند یا فرزندان چه درصورت ازدواج مجدد زن و چه در صورت تجرد او، برعهده مادر است.

6. حق تعیین مسکن:

زن این حق را دارد که مسکن و شهر یا محل زندگی مشترک را انتخاب یا تعیین کند.

7. حق تقسیم اموال:

زوجین متعهد می‌شوند که اموال منقول و غیر منقول که در طول زندگی زناشویی به دست آوردند درهنگام جدایی اعم از آن که به درخواست مرد باد یا به درخواست زن نیمی از آن اموال به زن منتقل می‌شود، زوج ضمن عقد ازدواج متعهد می‌شود که هرگاه طلاق طبق تشخیص دادگاه ناشی از تخلف زن از وظایف زناشویی و سوء اخلاق او نباشد، زوج موظف است که نصف اموال موجود خود را که در طی ازدواج به دست آورده است را طبق نظر دادگاه بلاعوض به زوجه منتقل کند.

سخن پایانی:

توجه داشته باشید که تعیین شروط ضمن عقد بسیار مهم است و تاثیر به‌سزایی در آینده زندگی مشترکتان دارد، بنابراین بهتر است قبل از تعیین این شرایط و توافق در مورد آنها، حتماً با یک وکیل مجرب و باسابقه در حوزه ازدواج و طلاق و یا مشاور حقوقی حوزه خانواده مشورت کنید.